Enkele jaren geleden begon de Stichting Memorial 2015 voor Damslachtoffers 7 mei 1945 met een uitgebreid onderzoek naar de slachtoffers. Ze deed brononderzoek en zette social media in bij haar naspeuringen. Op deze manier hebben inmiddels 31 slachtoffers een naam en een gezicht gekregen. Op de website werden verhalen verzameld. Over Geertruida Boelen, die pas 15 jaar oud was toen ze neergeschoten werd. Haar vader had haar nog zo gewaarschuwd niet de stad in te gaan, omdat de Duitsers nog gewapend waren. Haar 14-jarige broer Jilt ging samen met de buurman naar de Zuiderkerk om zijn zus te identificeren. Jan Goede, 68 jaar oud en vader van zeven kinderen was per fiets van Landsmeer naar Amsterdam gegaan om de intocht van de bevrijders mee te maken, maar werd doodgeschoten op de Dam. Willem van den Boogaard (30 jaar) was lid van de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij zocht samen met zijn groep dekking achter een lantaarnpaal maar werd getroffen. Hij woonde in St. Luciënsteeg, naast het Amsterdam Museum. Juist door zo’n detail komt hij ineens dichtbij, bijna dagelijks kom ik daar in de steeg. Er staan korte, maar gruwelijke zinnen bij het verhaal van Willem. “Zijn vrouw heeft er nooit met hun twee kinderen over kunnen praten. “ Foto van J.W. Hofman van de slachtoffers van de schietpartij - Collectie Stadsarchief Amsterdam Beeldbank
De website over de Dam slachtoffers heeft hetzelfde effect op me als de al langer bestaande website Community Joods monument. Dat is een monument op internet om de herinnering levend te houden aan alle mannen, vrouwen en kinderen die tijdens de Duitse bezetting als joden zijn vervolgd en die de Sjoa (Holocaust) niet hebben overleefd. Je kunt uren dwalen langs de verhalen over slachtoffers, foto’s die er door familieleden bij geplaatst zijn, filmfragmenten, brieven en archiefstukken.
Monument
Natuurlijk ontstond binnen de groep mensen die zich zo intensief met de 7 mei 1945 bezig hield het verlangen om een monument op te richten voor de slachtoffers, gewone Amsterdammers die op die dag, die een bevrijdingsdag had moeten worden, de dood vonden. Ze kwamen in contact met kunstenaar Ronald van Tienhoven die een aantal jaar geleden een prachtig werk maakte rond de gebeurtenissen van 7 mei 1945. Een replica van draaiorgel Het Snotneusje waarachter tientallen mensen dekking zochten speelde daarbij een hoofdrol. Inmiddels is het orgel in de collectie van het Amsterdam Museum opgenomen.
Van Tienhoven werd curator en projectadviseur van de groep rond de Damslachtoffers die het monument tot stand wilde brengen. Studio Moniker bedacht het concept voor het monument dat op 7 mei onthuld gaat worden: 31 namen in graniet, op de stenen van de Dam. Nog de hele maand februari kan iedereen via plaatseensteen.nl zelf invloed uitoefenen op de vorm van de letters van de namen. Deze worden vervolgens door steenbedrijf Gielkens uit Tongeren (B) tot granieten platen gemaakt.
12.000 steentjes
Vorig jaar mocht ik meedenken over dit project. Ik vond de connectie tussen de digitale interactiviteit en de granieten vereeuwiging van de namen mooi. Inmiddels zijn er bijna 12.000 digitale steentjes ge-/verplaatst door mensen die hopelijk niet alleen een steentje verschoven hebben, maar die ook de verhalen over de mensen achter de namen gelezen hebben. Misschien hebben de kleinkinderen van de slachtoffers wel een steen gelegd. Of familieleden van de Canadese militairen op wie iedereen op die 7 mei 1945 stond te wachten. Er is ook een Engelse versie van de website. Doe het nu het nog kan, dan kun je voor altijd over de Dam lopen en denken dat je ook een heel klein beetje heb bijgedragen aan het monument. De gehele maand februari blijft het nog mogelijk om (gratis) een virtueel steentje te leggen.
Ook financiële bijdragen voor het monument zijn nog steeds welkom op rekeningnummer NL10 INGB 0008 136685 ten name van Stichting Memorial 2015 voor Damslachtoffers 7 mei 1945.