#020today: Herdenking

De serie van 19 tekeningen en 16 schilderijen werd in 1985 door het Amsterdam Museum aangekocht en sindsdien diverse keren tentoongesteld in binnen- en buitenland. Bij de eerste expositie in het Amsterdam Museum in 1985 verscheen een gelijknamig boek, waarvan Clara de Jong zelf de introductie schreef. Citaat:

“De serie tekeningen en schilderijen over ‘De deportatie van de Amsterdamse Joden 1940-1945’ is als thema niet nieuw in mijn werk. Wel is het een proces geweest om tot deze vorm te komen, inhoudelijk en artistiek. Ik heb gekozen voor een ingehouden benadering om des te nadrukkelijker gevoelens van woede en verdriet tot uitdrukking te kunnen brengen. (…)

Door een montage van beelden en teksten wordt het verloop van het drama gevolgd. Soms wordt van deze chronologie afgeweken en werd een bepaald aspect van de vervolgingen verbeeld. Het gebruik van teksten geeft de serie een zeker documentair karakter, maar aangezien tekst een beeld en gevoelens kan opleveren, leek me dat een goede combinatie om mijn doel te bereiken. De teksten bestaan uit documenten, de door de bezetter uitgevaardigde ‘Verboden voor Joden’ en andere maatregelen, dagboekfragmenten, krantenberichten.

De combinatie van tekst en beeld onderstreept de steeds verstikkender greep, waarin de Duitse bezetter de Joodse bevolking hield. De uitvoering van de maatregelen, ondersteund door terreur, leidde tot angst, isolement en desoriëntatie. Binnen vrij korte tijd was een proces op gang gekomen, aanvankelijk door de meesten niet herkend, dat uitliep op, zoals J. Presser het verwoordde, ‘een moord, een massamoord op nimmer gekende schaal, met voorbedachten rade en in koelen bloede gepleegd’.

De bittere waarheid voor mij – en dat zou ik de serie misschien als motto willen meegeven - is, ‘dat als de trein eenmaal rijdt, deze moeilijk tot stilstand is te brengen’.”

Van het schilderij boven is hier een getekende variant te zien. Het bijschrift luidt: "Uitsnede van de Hollandsche Schouwburg, de opgepakte menigte die daar binnen zat opgesloten, de kap van het Centraal Station, spoorrails. Tekst: Brief van een oude vrouw, die vraagt om warme kleding voor ‘op reis’.”

Klik hier voor meer informatie over dit object.