Op 25 augustus 1895 verscheen in het weekblad De Amsterdammer een spotprent van de kunstenaar Johan Braakensiek (1858-1940) over drankmatiging. Afgebeeld is een hossende menigte tijdens Hartjesdag. Het eeuwenoude feest werd gevierd op de derde maandag in augustus. Over de oorspong bestaan allerlei verhalen, het zou te maken hebben met herten jagen of met de verering van de Germaanse godin van de aarde Hertus Hartjesdag viel samen met Maria Hemelvaart. Het gebeurde vaker dat christelijke feesten op zo’n manier oudere heidense feesten verdrongen. Oorspronkelijk was het vooral een Haarlems feest. Maar daar maakte de overheid er een eind aan omdat het soms uitliep op moord en doodslag.
#020today: Hartjesdag
In Amsterdam werd het in de 19de eeuw vooral gevierd in de Jordaan, rond de Zeedijk. Net als carnaval was het een feest van de omkering: mannen verkleden zich als vrouwen en vrouwen als mannen. Het Nieuws van de Dag van 19 augustus 1891 riep de politie op om op te treden tegen “de tuchteloze brooddronkenheid van het uitvaagsel van den Zeedijk en dergelijke buurten waar de drankduivel op zulke avonden onbeperkt heerser is”.
In 1926 maakte Braakensiek een schilderij met Hartjesdag als onderwerp. Het feest werd toen al veel minder uitbundig gevierd dan rond 1900, maar het ging nog steeds gepaard met rellen en vuurwerk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het helemaal verboden. Het element van omkering is gebleven bij de huidige Hartjesdagen, die vanaf 1997 gevierd worden op de Zeedijk. Een mooi voorbeeld van invented tradition: nu zijn de Hartjesdagen vooral een feest van homo’s geworden. Meer informatie
Media
Alle rechten voorbehouden
16 keer bekeken