"Met excuses voor de overlast" - dit staat op een tekstbord in een tentoonstellingszaal van De Gouden Eeuw, proeftuin van de wereld. De tekst vervolgt met: "Lekker ruiken de stokvissen boven u niet. Voor het maken van lange reizen overzee waren deze lang houdbare, gezouten en gedroogde kabeljauwen uit Noorwegen echter wel belangrijk. Op de kades van havensteden rook een wandelaar afwisselend paardenmest, slachtafval, vers gezaagd hout, teer en stokvis."
#020today: Stokvislucht in museumzaal
In tentoonstelling De Gouden Eeuw
"Laatst sprak een bezoekster me aan over die penetrante stokvislucht. Ze vond dat het hoogtepunt van haar bezoek aan die tentoonstelling. Nu eens écht overduidelijk die geur kunnen opsnuiven van dat product, dat zo belangrijk was voor die tijd." Dit aldus een collega van de Publieksdienst. Maar er waren ook klachten van bezoekers, die het maar wat vonden stinken. Hierop besloot het museum de sterkte van de lucht te reduceren.
Elders in het museum kan geheel geurloze stokvis worden ontdekt - hierbij gaat het om de afbeelding van stokvis als detail op enkele objecten. Gemakkelijk vindbaar zijn deze niet en het hoort meer tot de categorie: je moet het toevallig maar weten. Zo zijn er drie gekroonde stokvissen te ontdekken op het familiewapen van Floris Roeters (1622-1671), dat deel uitmaakt van de plafondschildering uit 1656 van de Regentenkamer van het voormalige Burgerweeshuis, nu in gebruik als Amsterdam Museum. Floris Roeters, die stamde uit een koopliedenfamilie, was zelf ook handelaar en woonachtig aan de Keizersgracht. Als nevenfunctie was hij regent van het weeshuis.
Ook op enkele schilderijen kunnen we stokvis traceren. Dit is bijvoorbeeld het geval - en dan gaan we verder terug naar de 16de eeuw - bij het schilderij Jan Jelisz. Valckenier en zijn gezin (ca. 1560). Jan Valckenier (1522-1592) draagt in zijn rechterhand een stokvis, die is gebeukt en gevouwen. Het is een verwijzing naar zijn beroep. Valckenier was handelsvertegenwoordiger van de Deense koning in Amsterdam en daarnaast handelde hij in stokvis, die hij importeerde uit Bergen in Noorwegen, de stokvisstad bij uitstek. Niet voor niets werd het gilde van de stokviskopers ook het Bergenvaardersgilde genoemd.
Meer informatie over dit schilderij kun je vinden door op deze link te klikken.
6 keer bekeken