Amsterdam is in de achttiende eeuw niet meer het centrum van de wereld. De Gouden Eeuw is definitief voorbij. Dat betekent niet dat het slecht gaat, wel dat de stad zijn dominante positie in de wereldhandel verliest. De stad van ondernemers en pioniers verandert in een stad van bankiers. Hope & Company, aan de Keizersgracht, groeit uit tot een van de belangrijkste banken van Europa.
Net als elders in Europa beginnen ook in Amsterdam de idealen van de Verlichting door te dringen. In 1777 richt een groep rijke burgers Felix Meritis op (Gelukkig door Verdiensten). Het beroemde genootschap organiseert onder andere concerten, literaire avonden en debatten. De periode van de Verlichting mondt uit in de Franse Revolutie (1789), die ook voor Amsterdam grote gevolgen zal hebben.