#020today: kromhout 40 jaar museum

Deze litho (nr. 67 uit een oplage van 100) is een particuliere schenking die onlangs maar al te graag door het Amsterdam Museum werd aanvaard. Op dit werk uit het jaar 2000 kijken we schuin naar beneden uit op een stuk van de Nieuwe Vaart, het bijna één kilometer lange rechte water tussen de drie oostelijke eilanden (Kattenburg, Wittenburg, Oostenburg) en het Kadijkseiland. We zien een van de woonboten die hier aan de kade liggen en aan de overkant Werf ’t Kromhout met zijn karakteristieke dubbele overkapping van eind 19de eeuw.

Al vanaf eerste helft 18de eeuw is er een scheepswerf op deze plek. In 1757 kwam die in handen van Neeltje Hendrikse de Vries; na haar huwelijk met Doede Jansen Kromhout, een uit Harlingen afkomstige scheepstimmerman, kreeg deze de naam ‘Werf ’t Kromhout’. Op Kadijkseiland, een stadsuitbreiding uit tweede helft 17de eeuw, waren er in 1800 circa twintig, vooral kleine werven.

In de loop van de 19de en begin 20ste eeuw moesten veel van deze werven er mee stoppen door factoren als de ontwikkeling van zeil- naar stoom- en later naar motorvaart, de overgang van hout- naar staalbouw en een sterk wisselende conjunctuur. De relatief grote werf ’t Kromhout was een van de werven die bijtijds de bakens wist te verzetten en zelfs een leidende rol ging vervullen op het gebied van scheeps- en machinebouw. Dit was te danken aan de familie Goedkoop, die tussen 1867 en 1911 het beheer over de werf voerde. Het opschrift op de overkapping ‘Scheepswerf – Stoomhelling’ verwijst naar deze periode.

Tegenwoordig zijn er op de Kadijken nog twee werven in bedrijf: Werf ’t Kromhout en de ernaast gelegen Werf Koning William, beide met hun scheepshellingen aan de Nieuwe Vaart. Werf 't Kromhout is tegenwoordig toegespitst op reparatie, onderhoud - ook van motoren -, inbouw en scheepstimmerwerk. Sinds veertig jaar is de werf dus tevens een museum; dit bevindt zich in de linker fabriekshal. Hierin wordt aan de hand van objecten en informatiepanelen vooral ingegaan op de eigen bedrijfsgeschiedenis. Het museum wordt gerund door een team van deskundige vrijwilligers, die altijd bereid zijn nadere informatie te geven.

Waar menige bezoeker van onder de indruk raakt, is de combinatie van industrieel monument met het nog in bedrijf zijn van de scheepswerf én de functie als museum.

Bekijk hier de afbeelding in de Collectie Online.