Geluidsverhalen

Amsterdam aan in het eind van de 19de eeuw
In een stad als Amsterdam wordt het eigenlijk nooit stil

Amsterdam in het interbellum
Een duivelse symfonie

Amsterdam in de Tweede Wereldoorlog
En toen begonnen de sirenes te loeien

Prof. dr. Karin Bijsterveld schreef de teksten op basis van het onderzoek van Annelies Jacobs, die de afgelopen jaren een promotieonderzoek deed naar de veranderingen in geluid tussen 1875 en 1945. In die periode veranderde het geluidslandschap van Amsterdam door de groei van de stad en door technologische veranderingen. Zo maakte de paardentram plaats voor de elektrische tram en beïnvloedde de komst van auto’s, transistorradio’s en mobiele telefoons het geluid op straat. Politieke omstandigheden speelden ook een rol: tijdens de oorlog was het geluid van luchtafweergeschut en schoten regelmatig te horen. En uit het recente verleden weten we dat zelfs migratie een rol speelt. Na gewonnen voetbalwedstrijden en bij bruiloften rijden luid toeterende auto’s met Turkse Amsterdammers door de stad. Geluid was en is vaak een bron van conflicten. In de jaren '30 van de 20ste eeuw werden draaiorgels uit de binnenstad geweerd, omdat de kantoormensen er last van hadden. Recenter zijn discussies over gebedsoproepen vanaf de moskee. 

Authentiek geluid

Geluid is plaatsbepaald: het geluidslandschap van een katholieke stad is anders dan dat van een islamitische stad. De keuze van de Universiteit van Maastricht viel op Amsterdam vanwege de rijkdom van de archieven van het Stadsarchief en de samenwerking met het Amsterdam Museum. Het museum werkte samen met sounddesigner Jessica Swinkels aan de geluidsverhalen. De teksten werden ingesproken in de geluidsstudio. Het is nog wel mogelijk om een authentiek geluid van bijvoorbeeld een kar of een T Ford te opnieuw op te nemen, maar de mensen uit eind 19de eeuw zijn er niet meer.

Authentiek Amsterdams?

Cabarethistoricus Jacques Klöters, die een goede imitator is en de honderden stemmen gehoord heeft op oude geluidsopnames, sprak de teksten in. Hij heeft ook de stemmen van venters gedaan voor de virtual soundscape, op aanwijzingen van stemcoach Fransje van Luin. De andere ‘historische stem’ in de soundscapes is die van acteur Mimoun Ouaissa. (Stem)acteur Richard Blake vertaalde en sprak de Engelse teksten in. In de studio zochten we samen naar de juiste intonatie en accenten. De geluiden in de geluidsverhalen heeft Jessica uit een geluidsarchief. Die zijn dus grotendeels niet authentiek Amsterdams, net zo min als de meeste geluiden die door Arnoud Traa zijn opgenomen. Authentieker zijn de klokken van de Beurs van Berlage en de Oude Kerk, die we samen met Jessica en Anthonie hebben opgenomen.