Vlinders, voorstudie voor glas-in-loodraam, Nieuwe Kerk, Marc Mulders, 2004, papier en aquarel, TA 55005.
Licht en Luchtig
Van Koolwitje tot Heideblauwtje van Bont Dikkopje tot Koninginnenpage, vlinders spreken al eeuwenlang tot de verbeelding. Fladderend van bloem naar bloem wekken zij gevoelens van vrijheid en zorgeloosheid op. Een reden waarom dit tere wezentje ook wel als het symbool van de onstandvastigheid wordt gezien. De vlinder die danst rond het licht en daarbij zijn vleugels schroeit aan de vlam van een kaars is - doordat hij het gevaar van de aardse verlokkingen niet wil zien - het zinnebeeld van lichtzinnigheid.
Zwaar en beladen
Er is meer; de diepere betekenis ligt in de metamorfose die het beestje ondergaat. De levensfasen van rups tot pop en van pop tot vlinder verbeelden het leven, de dood en de opstanding. Al in de Klassieke Oudheid, wordt de vlinder die uit zijn cocon kruipt, gezien als de ziel die bij de dood het lichaam ontstijgt. Het Griekse ´psyche´ betekent niet alleen ´vlinder´ maar ook ´ziel´. In de Middeleeuwen wordt deze symboliek in christelijke zin uitgewerkt. Zo wordt de zich ontpoppende vlinder het beeld van de verrijzenis - vooral die van Christus - én van een nieuw begin. Voorstudie voor glas-in-loodraam, Nieuwe Kerk, Marc Mulders, 2004, papier en aquarel, TA 55004.
Nieuwe Kerk
Desondanks komt dit motief zelden voor in de christelijke beeldtaal. Eén mogelijke uitzondering daargelaten: in de Nieuwe Kerk op de Dam in Amsterdam. In 2005 vierde Koning Beatrix haar zilveren Regeringsjubileum. Als Nationaal Aandenken ontving zij een door de Brabantse kunstenaar Marc Mulders (1958) vervaardigd glas-in-loodraam dat aangebracht is in de kerk waarin zij is ingehuldigd. Tegen een blauwe en soms grauwe lucht krioelt het van de gebrandschilderde pauwen, kikkers, slakken, uilen, vissen...én vlinders. Mulders heeft zijn aquarelschetsen voor dit raam aan het Amsterdam Museum geschonken zodat wij er met onze neus bovenop kunnen kruipen. Een goed beschouwer ziet dan dat er fragmenten van christelijke voorstellingen in de vlinderlijfjes verwerkt zijn; de tronende Christus van het Laatste Oordeel en een Maria uit een Annunciatie.
Vlinders, voorstudie voor glas-in-loodraam, Nieuwe Kerk, Marc Mulders, 2004, papier en aquarel, detail tronende Christus, TA 55005.
Tuin van het leven
Mulders wijkt met dit ontwerp af van traditionele glas-in-loodramen, die eeuwenlang al gesierd worden door historische en Bijbelse personen en gebeurtenissen. Hij ziet zijn schepping als 'de tuin van het leven'; het symbool van continuïteit, eenheid en harmonie. Een tuin die elke dag door het licht tot leven wordt gewekt. Hij werd daarbij geïnspireerd door het koningschap van onze voormalige vorstin en haar hoopvolle kersttoespraken.
In een interview zegt hij, lopend door zijn eigen tuin: "De tuin leert ons berusten, ons over te geven aan de seizoenen, aan de vergankelijkheid, de cyclus van leven, dood en verrijzenis. Ik ervaar de tuin al een manifestatie van religiositeit. Ik voel me opgenomen in het grotere geheel en verwant met het allerkleinste organisme.". Het raam sluit niet alleen aan bij het jubileum, het lijkt ook op zijn plaats in een kerkelijke omgeving.
Is het toeval dat Mulders het naar eigen zeggen 'héérlijk' vindt om vlinders te schilderen? Of toch niet? Het antwoord weet alleen Marc Mulders. En dat plezier? Dat spat er vanaf!
Bronnen:
Een tuin van glas, Lien Heyting, 2005